Jild 1 № 8 (2024): UNIVERSAL XALQARO ILMIY JURNAL

Global iqlim oʻzgarishi sharoitida gʻoʻzaning tezpishar, serhosil, yuqori tola sifati va chiqimiga ega, turli kasallik va stress omillarga bardoshli boʻlgan raqobatbardosh navlarni yaratishda boshlangʻich ashyoni tanlash, ularda turli usullarda chatishtirish ishlarini olib borish, duragay avlodlarda belgilarning irsiylanishi va oʻzgaruvchanligini oʻrganish orqali noyob belgilarga ega boʻlgan seleksion materiallar yaratish maqsadga muvofiqdir. Ushbu maqolada gʻoʻzaning G.hirsutum L. kenja turiga mansub mexicanum var. nervosum (Jucatan), Punctatum, G.hirsutum el-salvador, Paniculatum, glabrum var. marie-galante, euhirsutum («Besh-qahramon» navi) kabi turichi shakllarining morfobiologik va xoʻjalik belgilarining tavsifi keltirilgan.

Ushbu maqolada “Boburnoma” asarining temuriylar tarixidagi o‘rni va ahamiyati haqida so‘z boradi.

Jahonda ta'lim jarayonini tubdan oʻzgartirish va rivojlantirishning ilmiy asoslangan tizimini yaratish dolzarbligicha qolmoqda. Xususan, talabalarda xorijiy tillarni ukitishning pedagogik tizimini takomillashtirishga oid tadqiqotlar olib borilayotgan European University Institute, Max Plank Institute, Harvard Law School, European Integration (ECSA-Austria), ARENA (Oslo) kabi nufuzli ilmiy tadqiqot ta'lim markazlarida salmoqli amaliy natijalarga erishilgan.

The article "Conditions for Bodies to be in Equilibrium" (Conditions for Physical Education) analyzes the conditions necessary for a physical system to reach a state of equilibrium. Equilibrium is a state that occurs when the forces within the system are equal to each other, which is important for physical, mechanical, and biochemical systems. The article discusses the types of equilibrium, such as static and dynamic equilibrium, as well as the external and internal forces necessary to maintain equilibrium, as well as the effect of motion on stability, energy conservation, and system stability. At the same time, the article shows the difference between conditional and true equilibrium states, as well as how this state can be controlled in physical and biological systems.

Maqolada GeoGebra dasturining matematik ta'limdagi roli va uning asosiy imkoniyatlari tahlil qilinadi. GeoGebra – bu interaktiv va dinamik matematik dastur bo‘lib, u geometriya, algebra, hisoblash va statistikani birlashtirgan kuchli vosita hisoblanadi. Maqolada GeoGebra dasturining foydalanuvchiga matematik tushunchalarni vizual tarzda ko‘rsatish imkoniyatlari, masalalarni aniq va tez hal qilish imkoniyatlari, shuningdek, matematik modellarni yaratishdagi yordamchi funksiyalari keltiriladi. Dastur o‘qituvchilarga va talabalarga matematikani o‘rganish va o‘rgatishda vizualizatsiya, interaktiv tajriba va real vaqt rejimida tahlil qilish imkoniyatlarini taqdim etadi. Shu bilan birga, GeoGebra dasturining ta'lim jarayonidagi ahamiyati va uning matematik ko‘nikmalarni rivojlantirishdagi rolini o‘rganish muhimligi ko‘rsatilgan.

Ushbu maqola ehtiyojlarning inson faoliyatida ichki omil sifatidagi ahamiyatini va ularni o‘rganish metodlarini tahlil qilishga bag‘ishlangan. Inson motivatsiyasi, ehtiyojlar va ularning turlari Maslou piramidasidan kelib chiqib yoritilgan. So‘rov, kuzatish, test, intervyu va eksperiment kabi ehtiyojlarni o‘rganish metodlari yordamida inson ehtiyojlarini chuqurroq anglash va ularning rivojlanishdagi ahamiyatini tushuntirishga harakat qilingan. Tadqiqot natijalari shaxsiy va ijtimoiy rivojlanishda ehtiyojlarni to‘g‘ri o‘rganishning zarurligini ko‘rsatadi.

Mazkur maqolada bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida tarixiy ideallar asosida umumma’naviy kompetentlikni shakllantirish masalalari ko‘rib chiqilgan. Ta’lim jarayonida tarixiy qadriyatlar va milliy an’analar asosida shaxsiy ma’naviyatni yuksaltirish usullari tahlil qilingan. Shuningdek, maqolada umumma’naviy kompetentlikning boshlang‘ich ta’lim jarayonidagi ahamiyati, uning o‘quvchilarga ma’naviy-estetik tarbiya berishdagi roli va ta’siri yoritilgan. Bo‘lajak o‘qituvchilarda ushbu kompetentlikni shakllantirish uchun integrativ yondashuv va zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish yo‘llari ko‘rsatib o‘tilgan. 

Maqolada globallashuvning ikki tillilik holatiga ta'siri masalasi ko'rib chiqiladi, texnologik taraqqiyotning shaxsning til va madaniy tomoniga salbiy oqibatlari masalasiga to'xtalib o'tadi. Aralash ikki tillilikning lingvistik yaxlitligini buzish muammosining keskin yechimining paydo bo'lishi solishtirma va qiyosiy o'qitish yondashuvlari orqali mumkin bo'ladi. Olim va tadqiqotchilarning aniq misollari orqali globallashgan dunyo sharoitida bu usullardan maqbul foydalanish asoslab berilgan. Bundan tashqari, taqqoslash va kontrast metodologiyasidan foydalanishning muvaffaqiyati nafaqat lingvistik, balki shaxsning madaniy rivojlanishida ham isbotlangan. 

Empatiya, ya'ni boshqalar his-tuyg'ularini tushunish va ularga hamdardlik qilish qobiliyati, inson ijtimoiy munosabatlarida asosiy o‘rin tutadi. Empatiya, shaxslararo muloqot va murakkab ijtimoiy vaziyatlarni boshqarishda samarali vosita bo‘lib, psixologiya, pedagogika, tibbiyot va boshqa ko‘plab sohalarda katta ahamiyatga ega. Ushbu maqolada empatiyaning nazariy asoslari, turli tadqiqot metodlari orqali o‘rganilishi va inson ruhiy salomatligiga ta’siri yoritib beriladi. Bundan tashqari, empatiyaning ta'lim, sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar kabi turli sohalarda qanday qo‘llanilishi va uning tadqiq qilish usullari tahlil qilinadi. Empatiyaning rivojlanishi shaxslararo aloqalarni mustahkamlash va murakkab ijtimoiy vaziyatlarda hamkorlikni kuchaytirishda muhim ahamiyatga ega ekani qayd etiladi.

Ushbu maqolada ta'lim muassasasini axborot texnologiyalari bilan boshqarish tizimini takomillashtirish mexanizmlari keltirilgan.

Ushbu maqolada bolalarda tashabbuskorlik, va tashabbuskorlik xususiyatlarini bolalarda rivojlantirishning psixologik mexanizmlari haqida fikr mulohazalar bu haqida ilmiy qarashlar bayon etilgan. Ushbu maqolada tashabbuskorlikni shakllantirishning psixologik mexanizmlari, ularni rivojlantirishda foydalaniladigan yondashuvlar va omillar muhokama qilinadi. 

Ushbu maqolada O‘zbekiston va Amerikadagi his-tuyg‘ular va his-tuyg‘ularni ifodalash va qadrlashning usullari ko‘rib chiqiladi. Turli madaniy kelib chiqishlarga asoslangan o‘zbeklar ko'pincha jamiyat va oilaviy qadriyatlarga e’tibor qaratib, hissiy boshqaruvda ijtimoiy uyg‘unlik, cheklov va boshqalarga hurmat qilishni birinchi o‘ringa qo'yadi. Bundan farqli o‘laroq, amerikaliklar ochiqlik va individualizmni yoqlashadi, bu yerda shaxsiy ifoda va ochiqlik sog‘lom munosabatlar va o‘z-o‘zini kashf etishning kaliti sifatida ko‘riladi. Ushbu madaniy farqlarni o‘rganish orqali maqola turli xil ijtimoiy me’yorlar hissiy tuyg‘ularni qanday shakllantirayotganini yoritib, o‘zbek va amerikaliklarning o‘z his-tuyg‘ularini boshdan kechirishlari va yo‘naltirishlari haqida tushuncha beradi.

Ushbu maqolada ta'lim muassasalarida xodimlarni boshqarish tizimining tashkiliy tuzilmalarini rivojlantirish bo'yicha fikr va mulohazalar keltirilgan.

Ushbu maqolada talabalarda musiqiy madaniyatni shakllantirish dolzarb pedagogik muammo ekanligi haqida so‘z yuritilgan. Talabalarda musiqiy madaniyatni shakllantirish ularning oliy ta’lim muassasasigacha bo‘lgan hayotiy tayyorgarligiga ko‘p jihatdan bog‘liqdir. Bunda ularning oliy ta’lim muassasalariga ma’lum amaliy ko‘nikma va malakalarga ega holda kelishlari, ularda his-tuyg‘u, tafakkur-iroda sifatlari ma’lum darajada shakllangan bo‘lishi, milliy madaniyatga nisbatan qiziqish xususiyatining mavjudligi shaxsning kamol topishi uchun asosiy zamin bo‘lib hisoblanadi.

Oʻzbekiston maktablari uchun tilshunoslar, xususan, rus mutaxassislarini tayyorlashga ixtisoslashgan oliy oʻquv yurtlarida tayyorlov boʻlimlarining ahamiyati ortib borayotgani haqida soʻz boradi. Talabalarning tayyorgarlik bo'limlarida universitetdan oldingi tayyorgarlik universitetlar va pedagogika institutlarida hozirgi bosqichda mavjud bo'lgan ko'plab vazifalar va muammolarni hal qilishi mumkinligi haqida dalillar keltiriladi

This article provides information about a certain type of differential equations that are widely used in the field of advanced mathematics, as well as solutions to these equations in three different cases

Ushbu tadqiqot eshitish qobiliyatini yo‘qotishni davolashdagi yutuqlarni, jumladan tebranish-akustik stimulyatsiya, neyrotrofik terapiya va gen terapiyasini ko‘rib chiqadi. 44 bemor ustida o‘tkazilgan kuzatuvlar shuni ko‘rsatadiki, yosh bemorlar davolanishdan yaxshiroq natija olishmoqda. Ushbu innovatsion usullar eshitish funksiyasini tiklash uchun istiqbolli bo‘lsa-da, iqtisodiy samaradorlik va qulaylik bilan bog‘liq muammolar turli aholi guruhlari orasida natijalarni optimallashtirish uchun qo‘shimcha tadqiqotlar zarurligini ko‘rsatmoqda.

Qurg'oqchil hududlarda subirrigatsiyadan foydalanish zarurati eksperimental-nazariy tadqiqotlar asosida asoslanadi. Drenaj kanalizatsiyasini tartibga solish uchun qurilmani hisoblash tamoyillari bayon etilgan. Qurilmani kaskad qurish usuli taklif qilindi. Tadqiqot natijalari sug'oriladigan yerlarning suv bilan ta'minlanishini oshirish va aeratsiya zonalarining suv-tuz rejimini yaxshilash imkonini beradi

Ushbu maqolada efir moyli o‘simliklar, qishloq xo‘jaligi va inson organizmi uchun foydali xususiyatlari, lavanda va ermon o‘simliklari tarkibidagi efir moylari va uning foydali jihatlari haqida ma’lumotlar berilgan.

Ushbu tadqiqot "Ichki irodaviy boshqaruv va irodaviy xususiyatlar o‘rganish metodlari" mavzusini qamrab oladi, unda ichki iroda tushunchasi, uning boshqarilishi va irodaviy xususiyatlarni o‘rganish metodlari chuqur tahlil qilinadi. Ichki iroda shaxsning maqsadlarini amalga oshirishda, qaror qabul qilishda va qiyinchiliklarga qarshi turishda muhim rol o‘ynaydi. Tadqiqotda ichki irodani rivojlantirishga qaratilgan turli metodologiyalar, shu jumladan psixologik va sotsial tadqiqot usullari, eksperimentlar va anketalar keltiriladi. Ushbu metodlar yordamida irodaviy xususiyatlarni o‘rganish va rivojlantirish imkoniyatlari ko‘rsatilib, shaxslar va guruhlar uchun amaliy tavsiyalar beriladi.

This article provides information about soil salinity. Soil salinity, i.e. the processes and phenomena occurring in the soil, its effect on productivity, groups and types of saline soils, forms of soil salinity, and the sum of all cations absorbed in the soil expressed in milliequivalents per 100 g of soil. Ca, Mg, Na, K, H2, NH4 absorption capacities are highlighted. In addition, it was stated that the reclamation conditions of the Republic of Karakalpakstan, Khorezm, Bukhara, Jizzakh, and Fergana regions were studied. Saline soils are explained for the following five reasons.

Bugungi kunda texnologiyaning tez rivojlanishi, o'quv jarayonida yangi usullarni qo'llashni taqozo etmoqda. Virtual laboratoriya mashg'ulotlari ilmiy-texnik sohada yuqori natijalarga erishishda katta ahamiyatga ega. Bu metod orqali talabalar, o'qituvchilar va tadqiqotchilar simulyatsiya va interaktiv mashqlar yordamida ilmiy tajribalarni amalga oshirishi mumkin. Virtual laboratoriyalar ilmiy tajribalarni o'z vaqtida, xavfsiz va samarali o'tkazishga imkon yaratadi, shuningdek, ular masofaviy ta'lim tizimida o'qishni yanada qulaylashtiradi.

Virtual laboratoriyalarni qo'llash, o'qitish samaradorligini oshirishga, o'quv jarayonining moslashuvchanligini ta'minlashga va resurslarni tejashga yordam beradi. Shu bilan birga, ular murakkab tajribalarning virtual versiyalarini yaratish orqali real laboratoriyalarni qurishdagi moliyaviy va vaqt resurslarini qisqartirishga xizmat qiladi. Ularning istiqbolli rivojlanishi, yangi texnologiyalar va interaktiv platformalar yordamida bilim olish jarayonini yanada samarali va qulay qilishga imkon beradi.

Mazkur maqola oʻquvchilarning kreativ fikrlash qobiliyatini rivojlantirish zarurati va samarali usullarini tahlil qiladi. Kreativ fikrlash o‘quvchilarni ijodiy, mustaqil, va yangicha yondashuvlar bilan muammolarni hal qilishga undaydi. Maqolada kreativlikni rivojlantirish uchun ochiq savollar berish, ijobiy muhit yaratish, guruhda ishlash, ilmiy va ijodiy mashg‘ulotlar o‘tkazish, va tasavvurni rag‘batlantirish kabi usullar tavsiya etilgan. Bu yondashuvlar taʼlim jarayonida o‘quvchilarning shaxsiy va intellektual o‘sishiga ko‘maklashadi.

Ushbu maqolada ta'lim muassasalarida xodimlarni boshqarish tizimining tashkiliy tuzilmalarini rivojlantirish bo'yicha fikr va mulohazalar keltirilgan

Ushbu maqolada oliy ta’lim tizimida informatika va axborot texnologiyalarini o‘qitishning izchilligi, o‘rni va ahamiyati haqida fikr yuritiladi.