Annotatsiya: Ushbu maqolada kasb turlari va kasb tanlashda maktab
psixologlarining quvchilarga t siri, kasb-hunarga y naltirish ishlari, muammo va
chimlar haqida yoritilgan

Ushbu maqolada kasb turlari va kasb tanlashda maktab
psixologlarining quvchilarga t siri, kasb-hunarga y naltirish ishlari, muammo va
chimlar haqida yoritilgan.

Ushbu maqolada hozirgi kundagi eng dolzarb muammolardan biri pedagogika sohasidagi uzviy ta’lim u orqali esa ta’limning bir necha shakllari xuxusan inklyuziv ta’lim va uning rivojlanishi haqida so’z yuritiladi.

Professiografiya – bu kasbiy faoliyatni ilmiy asosda o‘rganish, tahlil qilish va tavsiflash bilan shug‘ullanuvchi soha. Ushbu sohaning asosiy maqsadi turli kasblar haqida to‘liq va batafsil ma'lumot berish, kasb tanlashda yordam berish va professional rivojlanishni rejalashtirishdir.

Professiografiya, shuningdek, kasbiy faoliyatning samaradorligini oshirish va mehnat sharoitlarini yaxshilash bo‘yicha takliflar ishlab chiqishga ham xizmat qiladi. Bu esa butun iqtisodiy tizimning samarali faoliyat yuritishiga yordam beradi.

Ushbu maqolada talabalarda kasbiy-pedagogik faoliyatning ijtimoiy-
rgatish dolzarb muammo ekanligi, kasbiy y nalganlik, kasb
standartlari, shuningdek talabalarda kasbiy-pedagogik faoliyatning ijtimoiy-axloqiy
zlashtirishda pedagogik etika qoidalarining rni xususida fikr yuritiladi.

Umuman olganda, kasb-hunarga y naltirish mazmuni hamda didaktik resurslarning
integratsiyalashuvi umumt lim maktablari quvchilarining z iqtidori va qiziqishlariga
mos kasbni tanlab olishida, mehnat bozorida munosib rnini topishi hamda kasbiy
faoliyatida muvaffaqiyatga erishishida katta ahamiyatga ega

Maqolada ilk o‘spirinlarni kasbga yo‘naltirishning nafaqat ijtimoiy, balki
psixologik muammo ekanligi, bu ikki nuqtai nazar har doim bir – birini to‘ldirib kelishligi, shuningdek, kasbga yo‘naltirishning individual psixologik xususiyatlarining imkoniyatlari yoritilgan.

Hozirgi kunda bir qator predmetlar uchun umumiy boʻlgan tushunchalar
orasidagi aloqalarni oʻrnatish psixologik va metodik asos boʻlgan integratsiyalangan darslar
tizimini ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Shu bilan birga,
predmetlararo aloqalar dars tarkibi darajasida oʻrgatilishi va zarur oʻqitishning vositalari bilan
ta’minlanishi kerak.

Ushbu maqolada yoshlarni ijtimoiy himoyalash, kasb - hunarga tayyorlash bandligini taminlash hamda iqtisodiy va siyosiy hayotning barcha sohalarida faolligini oshirish haqida berilgan.

Ayolning – xotin-qizlarning jamiyat va oilada tutgan maqomlarining o‘zgarib
borayotganligi, ular malakalarining oshib borayotganligi va kasb-hunar, lavozim pog‘onalarida
erkaklardan qolishmaslikka intilayotganligi bilan izohlanadi. Xotin-qizlar huquqlarini himoya qilish,
intellektual, ishbilarmonlik salohiyatini rivojlantirishga ko‘maklashish hamda tashabbuslarini
rag`batlantirishga qaratilgan sa`y-harakatlar opa-singillarimizning oila va jamiyatdagi mavqei
yuksalib borishiga zamin yaratmoqda. Har bir qiz turmushga chiqar ekan yangi oila ostonasiga ulkan
orzu-umidlar bilan qadam qo‘yadi. U misoli bir navnihol. Kelinchakni oilada nafaqat turmush
o‘rtog`i, balki qaynona va shu oilaning boshqa a`zolari ham do‘stona qo‘llab-quvvatlashi zarur

Turli ta’lim yo‘nalishlarida tahsil olayotgan talabalar, shu jumladan turli
kasb sohalarida mehnat qilayotgan mutaxassislarda salomatlik va kasbiy-amaliy jismoniy
tayyorgarlik darajasini oshirishda jismoniy sifatlar, harakat ko‘nikmalari va malakalari,
ayniqsa, koordinatsion qobiliyatlarni shakllantiruvchi mashqlarning o‘rni beqiyos ekan.

Berilgan maqolada bolalar o‘yinlari va ularning “Devoni lug‘otit turk” asarida keltirilishi, bu o‘yinlarning bolalar harakati va ruhiyatiga ta’siri haqida fikr yuritilgan.

Silliq muskul hujayralari sarkoplazmatik retikulum (SR) Ca2+
-transport
tizimlari ya‘ni rianodin retseptori (RyR) va inozitol-1,4,5-trisfosfat retseptori (IP3R) hamda
Ca2+
-ATFaza (SERCA) asosan SMH lari Ca2+ gomeostazining regulyatsiyasida muhim
ahamiyat kasb etadi [1; 50-86-b.; 2; 266-286-b.]. SERCA faolligi orqali Ca2+ gomeostazida va
hujayra ichki [Ca]i konsentratsiyasini kamaytirishda ishtirok etadi. Shuningdek, SERCA orqali
Ca2+ ionlarining konsentratsiyasi kamaytiriladi va silliq muskul hujayralarining bo‘shashishiga
olib keladi [3; 84-93-b.]. IP3R retseptorlari - yoki rianodin retseptorlari (RyR) – SR dan
sitozolga Ca2+ ionlarining chiqishini ta‘minlovchi kanallar hisoblanadi [4; 2-9-b.]. Yuqorida
keltirilgan maʼluomotlarni hisobga olib, ushbu tadqiqot ishining maqsadi 1,2,6-tri-О-galloil-
-D-gulyukoza (GT-2) gidrolizlanuvchi taninining aorta silliq muskul preparatiga relaksant
ta‘sirida sarkoplazmatik retikulum rianodin retseptorining ishtrokinini baholash mexanizmini
oʼrganishdan iborat.

Ushbu maqolada tadbirkorlik faoliyachtini rivojlantirish bo‘yicha prezentimizning farmonlariga asoslanib o‘quvchilarning biologiya darslarida tadbirkorlik elementlarini takomillashtirishga qaratilgan ma’lumotlar o‘z aksini topgan. Maqolada tadbirkorlikni amalga oshirishning o‘quvchilarning bilish faoliyati rivojlantirishdagi ta’lim - tarbiyaviy ahamiyati yoritilgan

Ilmiy tadqiqotlar va kuzatishlar natijasida ma’lum bo‘ladiki, insonlarning katta qismi ma’lumotlarni ko‘rish, ya’ni vizual yo‘l bilan tez va oson qabul qiladi. Axborotlarni ikki va undan ortiq mediavositalar qorishuvi orqali uzatish murakkab axborotni ham oson, ham tushunarli qabul qilish imkonini beradi. Buning natijasida esa kreollashgan matnlar paydo bo‘ladi. Shuning uchun kreollashtirilgan matnlarda shakl va ma’no mushtarakligi muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolada bu kabi kreollashgan matnlarning nazariy asoslari xususida so‘z boradi.

Maqolada ilk o‘spirinlarni kasbga yo‘naltirishning nafaqat ijtimoiy, balki
psixologik muammo ekanligi, bu ikki nuqtai nazar har doim bir - birini to‘ldirib kelishligi,
shuningdek, kasbga yo‘naltirishning individual psixologik xususiyatlarining imkoniyatlari yoritilgan.

Ushbu maqolada motivatsiyaning ta’lim jarayonidagi ahamiyati, talabalar kasbiy motivatsiyasining shakllanishi, kasb tanlashdagi gender farqlar yoritilgan. Motivatsiya, kasbiy motivatsiya va motiv tushunchalari, olimlarning ta’riflari, ularning muhim jihatlari o‘rganilgan. Bu sohada olib borilgan empirik tadqiqotlar natijalari berilgan.

Tezisda kichik maktab yoshidagi bolani maktab ta'lim tizimiga
tayyorlashda maktabgacha ta'lim tizimining samaradorligi juda katta ahamiyat kasb etishi haqida so'z boradi.

Rivojlanishda nuqsoni bo`lgan bolalami iloji boricha erta aniqlash, o`z vaqtida psixologik-pedagogik, korreksiyalash yordamini ko'rsatish, nogironlikning oldini olish, bolalar va o'smirlaming ijtimoiy moslashuvini amalga oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Tegishli tashkilotlar va defektologlaming vazifalari shundan iboratki, bolalar o'zlarining aqliy, bilim imkoniyatlariga va hissiy-idoraviy doiralarining xususiyatlariga mos sharoitda ta’lim olishlari, tarbiyalanishlariga imkoniyat yaratib berishlari lozim. Biz ushbu maqolamiz orqali Intelektual rivojlanishida nuqsoni bo`lgan bolalarni ijtimoiylashuvida o`zbek xalq o`yinlarini ahamiyati qay darajada ekanligi haqida suxbatlashamiz.

Fonemalar oʻzlarining fonologik muhim belgilari bilangina oʻzaro zid munosabatda boʻladi. Demak, har qanday fonema, albatta, ma’lum zidlanishning a’zosi boʻladi. Har qanday real talaffuz qilinayotgan tovush esa fonologik muhim boʻlmagan belgilarga ham ega boʻladi. Demak, undoshlarda invariant-variant munosabatini belgilash uchun ularning fonologik muhim va nomuhim belgilarini ajratish katta ahamiyat kasb etadi.

Ushbu maqolada o‘spirinlik davrining psixologik xususiyatlari borasida, shuningdek, ilk o‘spirinlar aql–idrokining xususiyatlari haqida atroflicha ma’lumotlar berib o‘tildi.

Har qanday jamiyatda yosh  avlodni jismonsn va aqlan sog‘- salomat, o‘zligini his etadigan, davlat taraqqiyoti va gullab-yashnashiga salmoqli hissa qo‘shadigan munosib fuqarolar bo‘lib etishishlariga katta umid bilan qaraladi. Ushbu maqolada inklyuziv ta’limning maqsad va vazifalari, ta’lim jarayonini integratsiyalash, alohida ehtiyojmand bolalar ham sog‘lom tengdoshlari bilan birgalikda o‘z qobiliyati, qiziqishlari darajasida faoliyat ko‘rsatishlari, ta’lim va tarbiya olishi, kasb - hunar o‘rganishi va rivojlanishi mumkinligi haqida qisqacha fikrlar bayon etilgan.

Ushbu maqolada individning shaxs bo’lib shakllanishi va bunda
onglilik darajasi nechog’lik muhum axamiyat kasb etishi, jahon olimlarining bu haqidagi nazaryalaridan misollar ketirib o’tilgan.

Mazkur maqolada xizmat koʻrsatish sohasini intensiv rivojlantirish va raqamlashtirish natijasida kelib chiqadigan xatarlarni oʻrganish va ularning salbiy oqibatlarini kamaytirish masalalaridagi ilmiy ishlarning olib borilishi, muammonining oldini olishga, davlat boshqaruvi organlariga esa, raqamli xizmatlar iste'moli jarayonlaridagi va platformalardan foydalanishdagi barcha turdagi xavflarini barqaror kamaytirishga qaratilgan normalar va mexanizmlar tizimini yaratishga imkon berishi ta'kidlangan. Xizmat koʻrsatish sohasi milliy va jahon iqtisodiy tizimlarining oʻsishini ta'minlashda ham, aholining turli guruhlarining hayot sifatini oshirishda ham muhim ahamiyat kasb etishi va iqtisodiy hamda statistik tahlillari asosida xizmat koʻrsatish sohasining YaIMdagi ulushi va rivojlanish darajasi oʻrtasida yaqin va toʻgʻridan-toʻgʻri bogʻliqlik mavjudligiga xulosa qilishimiz mumkinligi koʻrsatib oʻtilgan.

Tilshunoslik tarixida inson nutqiy faoliyati bilan bog‘liq masalalarni o‘rganish muhim ilmiy-nazariy ahamiyat kasb etib kelmoqda. Lisoniy ta’limot asosida inson nutqiy faoliyati yotadi. [1. 5] Tilshunoslikning yana bir ilmiy nazariy tarmog‘i pragmatika sanalib, inson ijtimoiy faoliyatini o‘zida aks ettirgan nutqiy jarayon, nutqiy vaziyat va nutq ishtirokchilarning kommunikativ niyati bilan bog‘liq masalalarni o‘rganadi. Ushbu maqolada lingvistik pragmatikaning tarkibiy tushunchalardan biri bo‘lgan presuppozitsiya va tagma’no tushunchalari qiyosiy tahlili “Buyuk saltanat” asaridan olingan tarixiy-badiiy matn parchalari orqali ochib berilgan.

O‘sib kelayotgan yosh avlodni jismonan sog‘lom, ma’nan baquvvat bo‘lishi uchun
hozirgi kunda yurtimizda juda ko‘plab ishlar amalga oshirilmoqda. Ayniqsa qiz bola
organizmini o‘rganish kelajak avlod salomatligini belgilashda sog‘lomlashtiruvchi proflaktik
chora tadbirlarni belgilashda muhim axamiyat kasb etadi. Yurtimizda shu sababli bolalar
sportini, ayol-qizlar sportini rivojlantirishga, aholi o‘rtasida sog‘lom turmush tarzini tashkil
qilish va valontyorlik ishlarini amalga oshirishga juda katta e’tibor qaratib kelmoqda

Bo‘lajak o‘qituvchilarni zamonaviy kishilik jamiyati oldida turgan
eng muhim muammolardan biri – ta’lim-tarbiya jarayonini modernizatsiya qilishga oid
istiqbolli yo‘nalishi bo‘lgan pedagogik kompetentlik shakllanishidir. Bo‘lg‘usi
o‘qituvchilarni kasbiy kompetensiyasini shakllantirish dolzarbli va kritik ahamiyatga ega.
Ular o‘quvchilarni o‘rganish, rivojlantirish, va o‘zlashtirishda muhim rol o‘ynaydilar.
Bo‘lg‘usi o‘qituvchilar kasbiy kompetensiyani shakllantirishdagi yirik rolni o‘ynaydilar va
ta'lim-tarbiyaviy tizimning rivojlanishida kritik muhitlardan birini tashkil etadilar.
Raqobatbardosh va sodda faoliyat, o‘qituvchilar va o‘quvchilar uchun sodda va samarali
ta'limning yaratilishiga imkon beradi. Demak, jamiyatdagi barcha yangilanishlarni
uyg‘unlashtirish uchun shaxsiy yetuklik bilan birga kasbiy kompetentlik ham muhim
ahamiyat kasb etadi

Bugungi raqamli asrda axborot texnologiyalari (IT) savodxonligi barcha sohalar, jumladan, maktabgacha ta’lim tashkilotlari rahbarlari uchun muhim ahamiyat kasb etmoqda. Texnologiyadan samarali foydalanish qobiliyati ma’muriy samaradorlikni, manfaatdor tomonlar bilan muloqotni va yosh bolalar uchun ta’lim natijalarini oshirishi mumkin. Ushbu maqola maktabgacha ta’lim tashkilotlari rahbarlarining IT-savodxonligini oshirish tendentsiyalari va erta bolalik ta’limi sohasiga ta’sirini o‘rganadi.

Ushbu maqolada o`spirinlik davrining psixologik xususiyatlari
borasida, shuningdek his tuyg’u, rivojlanish xususiyatlari haqida atroflicha ma’lumotlar berib
o‘tildi.

ushbu maqolada kasbiy deformatsiyaga ta’sir qiluvchi omillar, deformatsiya oqibatlari shuningdek  professional deformatsiya paydo bo‘lish usullari bayyon qilingan.

Bugungi kunda biologiya fanining muammolaridan biri bo’lgan aholini sifatli va tabiiy oziq-ovqat mahsulotlari, qayta tiklanuvchi yoqilg’i bilan ta’minlash maqsadida qator davlatlarda bir qancha samarali ishlar amalga oshirilmoqda. Xususan, biotexnologiyaning rivojlanishi insonlar hayotini yaxshilash uchun katta ahamiyat kasb etmoqda. Bir qancha olimlar tomonidan inson hayoti uchun muhim ahamiyatga ega bo’lgan o’simliklarning yangi navi yaratilmoqda hamda ularni ko’paytirishning bir qancha usullari amalga oshirilmoqda. Bunday usullardan biri sifatida o’simliklarni in vitro sharoitida mikroklonal ko’paytirish ham muhim ro’l o’ynamoqda. Bu usul yordamida o’simlikning meristema hujayralari hisobiga yil davomida yangi o’simlik yaratish imkonini beradi. Bu usulda maxsus moddalar qatorida fitogormonlarning qatnashishi muhim ahamiyatga ega. O’simlik uchun juda ham oz miqdorda kerak bo’ladigan, lekin juda zarur jarayonlarni amalga oshiruvchi bu fitogormonlarga asosan   abstsiz kislotasi, brassinosteroidlar, etilen, jasmonatlar, salitsil kislotasi, strigolaktonlar, auksin, sitokinin, gibberellin va bir qancha gormonlar kiradi. Ular o’simlikning ildizi, poyasi, bargi kabi organlarni hosil bo’lishida qatnashadi.

Jamiyat taraqqiyoti jarayonida shakllangan har qanday ijtimoiy, moddiy,
ma’naviy narsa yoki hodisa o‘tmishda ijobiy ahamiyat kasb etgani uchungina emas, balki
kelajak istiqboli uchun yangi imkoniyatlar yaratib berishga qodir bo‘lganligi sababli ham
qadriyat deb ataladi. Aniqroq aytganda, qadriyatlar jamiyat va ma’naviy taraqqiyotning zaruriy
mahsulidir. Buni yoshlar ma’naviyatiga singdirishda olimalarning o‘rni beqiyos.

Ushbu maqolada Inklyuziv ta’lim va boshlang‘ich tayanch korreksion
sinflar o‘quvchilarning bino ichida harakatlanishi va ta’lim olishlari uchun maxsus sharoitlar
yaratilgan maktablarda tashkil etilishi. Inklyuziv ta’lim va boshlang‘ich tayanch korreksion
sinflar tashkil etilgan maktablar faoliyati O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligining
O‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik-pedagogik respublika tashxis markazi
hamda hududiy xalq ta’limi boshqarmalari tomonidan metodik taminlanishi va
muvofiqlashtirilishi haqida bayon etilgan.

Maqolada о‘qituvchining pedagogik mahoratini oshirish mexanizmini yaratish, shu munosabat bilan pedagogik tashxis pedagogik faoliyatda erishiladigan yutuqlarni belgilovchi xarakter kasb etganida samarali bо‘lishini ta’kidlanishi xususidagi ma’lumotlar bayon etilgan

Ushbu maqolamizda hozirgi kunda barchamizning hayotimizda muhim
ahamiyat kasb etayotgan kompyuter texnologiyalari va internet tarmog‘i haqida so‘z
yuritilib, kompyuter o‘yinlari va ularning o‘smirlarga jismoniy, psixologik va ularning
ongiga salbiy ta’siri natijasida qaramlik paydo bo‘layotganligi va yoshlarni bu qaramlikdan
xalos etish bo‘yicha bir qator tavsiyalar xaqida.

Ushbu maqola iboralar tarjimasiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan "tarjimonning soxta do'stlari" deb nomlangan hodisaning umumiy ko'rinishiga bag'ishlangan. Bu avvalgi nashrlarning davomi bo‘lib, xususan, frazeologik birliklarni tarjima qilish jarayonida ilmiy asos bo‘lib xizmat qiladi va filologiya talabalari uchun o‘quv frazeologik lug‘at tuzishda nazariy asos bo‘lib xizmat qiladi.